1980

5 Μαρτίου 1980

1. Το προφίλ του φοιτητή

Μετά από μια έντονη ακαδημαϊκή χρονιά κινητοποιήσεων (επέκταση των καταλήψεων σε όλα τα Πανεπιστήμια της χώρας, κλείσιμο σχολών και απόπειρα ποινικοποίησης των πρώτων καταλήψεων) το φοιτητικό κίνημα φαίνεται να έχει επιτύχει το στόχο του ενώ παράλληλα έχει κερδίσει την υποστήριξη πολλών φορέων. Παρά τα αποτελέσματα των κινητοποιήσεων, το αίτημα του εκδημοκρατισμού στη δομή και τη λειτουργία των ΑΕΙ συνεχίζει να διεκδικείται μαζικότερα και με μεγαλύτερη μαχητικότητα από τους φοιτητές. Ενώ η κυβέρνηση προσπαθεί να επαναφέρει την ομαλότητα στα ΑΕΙ και εμφανίζεται διαλλακτική.

Τα βασικά ιδεολογικά αλλά και πολιτικά χαρακτηριστικά του φοιτητή του 1980 όπως παρατηρούνται είναι τα εξής:

□ Αριστερά και προοδευτικά χαρακτηριστικά

□ Έντονα πολιτικοποιημένο και κομματικοποιημένο

□ Πολλές εσωτερικές διασπάσεις των παρατάξεων και οι δημιουργία δύο ιδεολογικών και πολιτικών πόλων.

□ Παρακολούθηση των πολιτικών εξελίξεων της χώρας και διατύπωση των απόψεων και των θέσεων της παράταξης, αν και αυτή τη χρονιά ο ν.815/78 αποτελεί το βασικό διακύβευμα αυτή της εκλογικής αναμέτρησης.

□ Τονίζεται η επανασύνδεση του φοιτητικού με το λαϊκό κίνημα.

□ Διεθνιστικός χαρακτήρας, η αλληλεγγύη στους λαούς που δοκιμάζονταν από στρατιωτικά καθεστώτα και υποστήριξη λαϊκών και επαναστατικών κινημάτων.

□ Η ακτινοβολία και το κύρος της Δύσης χάνεται και ο αντιαμερικανισμός κυριαρχεί με διαδηλώσεις και κατ’ επέκταση αναβάθμισης του κύρους των αντιπάλων της Αμερικής στα μάτια των φοιτητών.

□ Η σφοδρότατη επιθυμία έκφρασης, διεκδίκησης και υπεράσπισης βασικών δικαιωμάτων όσον αφορά το Φ.Κ.

2. Πορεία προς τις εκλογές

Η εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν έχει προκαλέσει μεγάλο προβληματισμό και ανησυχία σε ολόκληρο των κόσμο καθώς και το βέτο που επιβάλλεται στη Σοβιετική Ένωση στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Το ζήτημα συνεργασίας των Βαλκανικών χωρών συνεχίζει να αποτελεί μέρος της Ελληνικής πολιτικής. Η ισορροπία στο Αιγαίο όσον αφορά τον εξοπλισμό και διατήρησης της ηρεμίας αλλά και η εξομάλυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων συνεχίζει να είναι μέρος της πολιτικής ατζέντας. Στα θέματα παιδείας, βρίσκεται υπό εξέλιξη η συζήτηση για τον νέο τρόπο εισαγωγής στις πανεπιστημιακές αρχές. Ενώ οι ζυμώσεις στη Θεσσαλονίκη συνεχίζονται με την αποχώρηση στελεχών από την ΕΔΑ στην Κίνηση Ενιαίας Αριστεράς.

3. Φοιτητικός λόγος, παρατάξεις και η ιδεολογική τους ταυτότητα

ΑΡΧΙΚΑ	ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ	ΕΤΟΣ	ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Α.Α.Σ.Π.Ε.	Αντιφασιστική Αντιιμπεριαλιστική Παράταξη Ελλάδος	1980	πρόσκειται ιδεολογικά στο Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελλάδος
Δ.Α.Π. –Ν.Δ.Φ.Κ	Δημοκρατική Ανανεωτική Πορεία - Νέα Δημοκρατική Φοιτητική Κίνηση		πρόσκειται ιδεολογικά στην Νέα Δημοκρατία
Δ.Ε.	Δημοκρατική Ενότητα		πρόσκειται ιδεολογικά στην ομάδα που διασπάστηκε από την ΕΚΟΝ "Ρήγας Φεραίος"
Β. Παν.	Β’ Πανελλαδική		προέρχεται από την διάσπαση του «Ρ.Φ.» και του ΔΑ
Π.Α.Σ.Π.	Πανελλήνια Αγωνιστική Σπουδαστική Παράταξη		πρόσκειται ιδεολογικά στο ΠΑΣΟΚ
Π.Π.Σ.Π.	Προοδευτική Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Παράταξη		πρόσκειται ιδεολογικά στο ΚΚΕ (μ-λ)
Π.Σ.Κ.	Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Κίνηση		πρόσκειται ιδεολογικά στο ΚΚΕ
Χ.Σ.Κ.	Χριστιανοσοσιαλιστική Κίνηση		πρόσκειται ιδεολογικά στη Χριστιανική Δημοκρατία

Φοιτητικός λόγος

ΑΑΣΠΕ

Στόχος[1] η προβολή και ενίσχυση των μαζικών αγωνιστικών μεθόδων και πραχτικών ενάντια στην εντατικοποίηση των σπουδών, την καθηγητική αυθεντία, της εξεταστική τρομοκρατία, της καταπολέμησης της γραφειοκρατίας και του υπερσυγκεντρωτισμού στον συνδικαλισμό. Η πρόταση τους καταλήγει στην αγωνιστική και όχι στην συμβιβαστική γραμμή που προτείνουν σύμφωνα με την ΑΑΣΠΕ οι άλλες παρατάξεις.

ΔΑΠ-ΝΔΦΚ

Η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ[2] ασκεί έντονη κριτική για τη συνδικαλιστική τακτική του φοιτητικού κινήματος το οποίο «οι αριστερές παρατάξεις οδήγησαν στη χρεωκοπία» και τόνισε την αποτυχία προώθησης και λύσης των σπουδαστικών προβλημάτων που συνδέεται με τη σχέση που έχει δημιουργηθεί μεταξύ των παρατάξεων και των κομματικών φορέων που στην ουσία στερούν του δικαιώματος ελεύθερης έκφρασης και χάραξης της συνδικαλιστής τακτικής από τους φοιτητές. Το βασικό αίτημα είναι η κατοχύρωση της δημοκρατικής λειτουργίας του πανεπιστημίου (συμμετοχή διδασκόντων και διδασκομένων στη δημιουργική διαδικασία της μάθησης, της γνώσης και της έρευνας).

ΠΑΣΠ

Το βασικό διακύβευμα των εκλογών αποτυπώνεται έντονα στον προεκλογικό και προγραμματικό λόγο[3] των παρατάξεων χαρακτηριστικά η ΠΑΣΠ υποστήριξε ότι σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση η ψήφος αφορά ένα «ακηδεμόνευτο ενωτικό αγωνιστικό φοιτητικό κίνημα, που να αγωνίζεται για τον εκδημοκρατισμό των ΑΕΙ, για ένα δημοκρατικό καταστατικό χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης και με τελικό στόχο μια παιδεία στην υπηρεσία του λαού και του τύπου» και υπογραμμίζεται η ανάγκη κατοχύρωσης του πανεπιστημιακού ασύλου, κατάργηση της έδρας και εκδημοκρατισμού των σπουδών.

ΠΠΣΠ

Η ΠΠΣΠ[4] παρατηρεί την αποσύνδεση των φοιτητών από τις παρατάξεις και αποδυνάμωση των συνδικαλιστικών φορέων, οι αγώνες των φοιτητών έχουν κερδηθεί από τους ίδιους τους φοιτητές και όχι μέσα από τα όργανα αντιπροσώπευση τους. Η γενικές συνελεύσεις είναι ο χώρος έκφρασης όλων των πραγματικών συσχετισμών.

ΠΣΚ

Η ΠΣΚ[5] καλεί τους φοιτητές σε επαγρύπνηση και τονίζει ότι «είναι πολύ καθαρό πως τα αυταρχικά μέτρα της κυβέρνησης στα Πανεπιστήμια αποτελούν μέρος της γενικότερης κλιμάκωσης της πολιτικής αυταρχισμού που στρέφεται ενάντια στα δημοκρατικά δικαιώματα και τις ελευθερίες του λαού μας». Και καταλήγει στο ότι «ο σκοπός τους είναι το χτύπημα του φοιτητικού κινήματος για το πέρασμα των αντιδραστικών σχεδίων στην Ανώτατη Εκπαίδευση». Στόχος η οριστική κατάργηση του νόμου για τα ΑΕΙ. Ακόμη τονίζεται η αναγκαιότητα μια νέας ώθησης των φοιτητικών συλλόγων για την ανάπτυξη της συλλογικής ζωής και της αγωνιστικής ενότητας καθώς και η ενίσχυση των δεσμών του Φ.Κ. με το λαό. Επιπλέον τα βασικότερα αιτήματα είναι η κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου, κατάργηση της έδρας και κατοχύρωση της πανεπιστημιακής αυτοτέλειας και της δημοκρατικής οργάνωσης των σπουδών.

[1] Βλ. Ελευθεροτυπία 3/3/1980.

[2] Βλ. Ελληνικός Βορράς 17/1/1980 και 1/3/1980.

[3] Βλ. Μακεδονία 5/3/1980.

[4] Βλ. Ελευθεροτυπία 3/3/1980.

[5] Βλ. Ριζοσπάστης 31/1/1980.

4. Συσχετισμός παραταξιακών δυνάμεων – Συγκρούσεις με κομματικούς φορείς

Η εκλογές του 1980 στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζουν ένα διαφορετικό σκηνικό, καθώς σχηματίζονται διαφορετικοί συσχετισμοί δυνάμεων σε κάθε σχολή και σε κάθε τμήμα. Αναλυτικότερα:

Ονομασία συνδυασμού	Σχολή/ Τμήμα
ΔΑ-ΔΕ	Βιολογικό, Φυσικό, Μαθηματικό, Φαρμακευτική, Οικονομικό, Οδοντιατρική, Γεωπονικό, Δασολογικό
ΔΕ- Συσπειρωμένοι	Α.Β.Σ.Θ. και Φιλοσοφική
Δημοκρατική Συσπείρωση	Χημικό, Βιολογικό και Μαθηματικό
Ανεξάρτητη Κίνηση Χ-Μ	Χημικό
Ανανεωτική Συσπείρωση	Νομική και Κτηνιατρική

Δημοκρατική Ενότητα

Ονομασία συνδυασμού	Σχολή/ Τμήμα
Συσπείρωση Αρχιτεκτόνων	Αρχιτεκτονική
Συσπείρωση Πολιτικών Μηχανικών	Πολιτικών Μηχανικών
Ριζοσπάστες Αγρονόμοι Τοπογράφοι	Τοπογράφων & Αγρονόμων
Ανεξάρτητη Κίνηση Χημικών Μηχανικών	Χημικών Μηχανικών
Συσπείρωση Μηχανολόγων Μηχανικών	Μηχανολόγων Μηχανικών
Ριζοσπαστική Αυτόνομη Κίνηση Ιατρικής	Ιατρική
Αυτόνομη Ριζοσπαστική Συσπείρωση	Κτηνιατρική
Συσπείρωση Οδοντιάτρων	Οδοντιατρική
Δημοκρατικός Αγώνας	Γεωπονική
Ανεξάρτητοι Δασολόγοι	Δασολογική
Ριζοσπαστική Συσπείρωση Μαθηματικών	Μαθηματικό
Συσπείρωση Φοιτητών Γεωλογικού	Γεωλογικό
Βιολογική Ριζοσπαστική Αυτόνομη Κίνηση	Βιολογικό
Αυτόνομη Ριζοσπαστική Συσπείρωση Φυσικού	Φυσικό
Συσπείρωση Αυτόνομων Χημικών	Χημικό
Δημοκρατικός Αγώνας- Ανεξάρτητοι	Φαρμακευτική
Κίνηση Αυτόνομη Ριζοσπαστική Φιλοσοφικής	Φιλοσοφική
Συσπείρωση Φοιτητών Νομικής	Νομική
Δημοκρατική Συσπείρωση	Οικονομικό
Συσπείρωση Βιομηχανικής	Α.Β.Σ.Θ.

Δημοκρατικός Αγώνας

Οι συνδυασμοί που εμφανίστηκαν προσκείμενοι στην ΑΑΣΠΕ είχαν την ονομασία Ανεξάρτητες Κινήσεις και Συσπειρώσεις στα τμήματα των Πολιτικών Μηχανικών, Μηχανολόγων Μηχανικών, Αρχιτεκτονικής, Ιατρικής, Α.Β.Σ.Θ., Νομικής, Οικονομικού, Φιλοσοφικής, Βιολογικού, Γεωλογικού, Φυσικού και Μαθηματικού. Ενώ συνολικά καταγράφεται ως Αριστερά Σχήματα.

Πέρα από τις διασπάσεις έχουν δημιουργηθεί δύο διαφορετικοί ιδεολογικοί και πολιτικοί πόλοι στο φοιτητικό κίνημα σχετικά με τον τρόπο δράσης που θα ακολουθούσε το κίνημα για το ν.815. Από την μία πλευρά οι επικρατούσες δυνάμεις τις ΕΦΕΕ, δηλαδή η ΠΑΣΠ, ΠΣΚ και Δημοκρατική Ενότητα, που υποστηρίζουν τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις για την βελτίωση και αναβάθμιση του επιπέδου σπουδών. Και η άλλη πλευρά, Δημοκρατικός Αγώνας, ΧΣΚ,ΠΠΣΠ, ΑΑΣΠΕ και άλλα ανεξάρτητα σχήματα, περισσότερο ριζοσπαστική αμφισβητώντας τη δομή του εκπαιδευτικού μηχανισμού και υποστήριζε τη πλήρη αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης σε νέα θεσμική βάση.

5. Η ημέρα διεξαγωγής των εκλογών

Πρώτη φορά, μεταπολιτευτικά, οι φοιτητές προσέρχονται στις κάλπες πιο μαχητικοί και πιο αποφασιστικοί από τις προηγούμενες χρονιές. Η ψήφος τους έχει μια επιπλέον βαρύτητα και σημασία διότι με αυτό τον τρόπο καταδικάζεται για άλλη μια φορά η κυβερνητική πολιτική και ο ν.815/78. Επιπλέον, γίνεται λόγος για μια πολιτική ωριμότητα και αγωνιστικότητα του κινήματος αναγνωρίζοντας έτσι τη δυναμικότητα των φοιτητών προς υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους.

Τα αποτελέσματα των εκλογών έτσι όπως προκύπτουν από τους φοιτητικούς συλλόγους της κάθε σχολής είναι τα εξής:

Σχολές/Τμήμα	Ψηφίσαντες	ΔΕ	ΔΑΠ-ΝΔΦΚ	ΠΑΣΠ	ΠΠΣΠ	ΠΣΚ	ΧΣΚ	Β’ Πανελλαδική	Ανεξάρτητοι
Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών	802	52	93	199	64	167	0	124	0
Τμήμα Μηχανολόγων και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών	591	41	70	144	49	138	14	0	0
Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων	328	31	28	65	55	97	0	0	20
Τμήμα Αρχιτεκτόνων	401	23	30	58	49	87	0	69	24
Τμήμα Χημικών Μηχανικών	250	49	30	52	42	46	0	0	0
Ιατρική	1.414	67	166	299	97	381	57	209	36
Οδοντιατρική	704	63	69	179	106	150	0	17	7
Κτηνιατρική	532	101	78	139	60	109	0	0	0
Γεωπονίας	466	31	53	135	39	161	0	0	14
Δασολογικό	436	23	39	113	30	135	0	0	82
Γεωλογικό	353	22	38	79	8	98	8	25	62
Νομική	1.362	256	166	462	39	266	42	0	38
Οικονομικό	1.036	90	110	324	59	330	0	50	38
Φιλοσοφική	1.884	178	195	455	64	551	51	123	86
Θεολογική	327	0	0	65	0	32	29	0	192
Χημικό	501	28	42	112	53	161	0	49	0
Βιολογικό	399	28	42	54	31	122	0	71	0
Μαθηματικό	817	43	62	199	78	251	0	58	32
Φυσικό	878	79	94	232	56	223	35	70	0
Φαρμακευτική	472	35	52	141	101	106	0	10	0
Α.Β.Σ.Θ.	2.079	173	234	662	107	697	0	106	34
Ε.Α.Σ.Α.	283	0	51	105	9	92	0	0	17
ΣΥΝΟΛΟ	16.315	1.413	1.757	4.271	1.296	4.400	246	988	400

Τα ποσοστά συμμετοχής στη Θεσσαλονίκη παρουσίασαν άνοδο αφού περίπου 1.000 περισσότεροι φοιτητές εμφανίστηκαν στην κάλπη, συγκεκριμένα αυτή τη χρονιά ψήφισαν 16.315 φοιτητές. Η αύξηση αυτή με μια πρώτη ματιά θα μπορούσε να αποδοθεί στην έντονη κινητοποίηση του φοιτητικού κόσμου που προηγήθηκε. Αυτή τη χρονιά υπήρξε εναλλαγή των φοιτητικών παρατάξεων με νικητή των εκλογών την ΠΣΚ με 28.1% και την ΠΑΣΠ με 27.3%. Η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ διατήρησε την τρίτη θέση ενώ αντίθετα η ΠΠΣΠ έχασε τη τέταρτη θέση από την ΔΕ που συγκέντρωσε το ποσοστό του 8.3%. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της επικράτησης της ΠΣΚ είναι η εναλλαγή δυνάμεων με την ΠΑΣΠ στην Ιατρική και το Μαθηματικό που τα τελευταία χρόνια κέρδιζε «παραδοσιακά» η ΠΑΣΠ. Το ποσοστό συμμετοχής του ενεργού πληθυσμού στο ΑΠΘ αυτή τη χρονιά παρουσιάζει σημαντική άνοδο καθώς για πρώτη φορά το 62,6% των φοιτητών συμμετείχε. Η σχολές με το μικρότερο ποσοστό αποχής είναι η Κτηνιατρική (14,8%), το Τμήμα Χημικών Μηχανικών (16,4%) και το Τμήμα Χημείας (18,7%). Και τέλος η Α.Β.Σ.Θ. και η Θεολογική καταγράφουν τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής με 40,8% και 46,5%.

[3] Ο αριθμός των ψηφισάντων περιλαμβάνει τα λευκά και άκυρα ψηφοδέλτια.