1974

9 Νοεμβρίου 1974

1. Το προφίλ του φοιτητή

Μετά από το έντονο φθινόπωρο και χειμώνα του 1973, οι φοιτητές απέκτησαν μια ιδιαίτερη παρουσία μέσα στην κοινωνία μέσα από την μαχητικότητα και το αγωνιστικό τους πνεύμα. Το φοιτητικό κίνημα ήταν πλέον φορέας έντονων κοινωνικών και κατ’ επέκταση πολιτικών αλλαγών. Ωστόσο ο αγώνας του φοιτητικού κινήματος δε σταμάτησε με την επαναφορά των δημοκρατικών θεσμών στη Ελλάδα αλλά συνεχίστηκε με την έντονη και εκτεταμένη διεκδίκηση (τουλάχιστον στα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια) του εκδημοκρατισμού και εκσυγχρονισμού τόσο της παιδείας όσο και της χώρας. Επομένως το διακύβευμα των πρώτων ελεύθερων φοιτητικών εκλογών ήταν ο εκδημοκρατισμός και ο εκσυγχρονισμός των λειτουργιών και δομών του κράτους.

Η «πολιτική κουλτούρα» του φοιτητή αποκτά μεγάλη βαρύτητα στην μεταπολιτευτική κοινωνία. Έτσι, τα βασικά ιδεολογικά αλλά και πολιτικά χαρακτηριστικά του φοιτητή του 1974 όπως παρατηρούνται είναι τα εξής:

□ Έντονη ριζοσπαστικοποίηση με αριστερά χαρακτηριστικά.

□ Σεβασμός και σθεναρή υποστήριξη των προσώπων που εξορίστηκαν ή εδιώχθησαν από το στρατιωτικό καθεστώς.

□ Έντονη παρουσία και παρακολούθηση των πολιτικών εξελίξεων της χώρας και σαφέστατη διατύπωση των απόψεων και των θέσεων της παράταξης μέσα από προκηρύξεις αλλά και συνθήματα.

□ Έντονος διεθνιστικός χαρακτήρας, η αλληλεγγύη στους λαούς που δοκιμάζονταν από στρατιωτικά καθεστώτα και υποστήριξη λαϊκών και επαναστατικών κινημάτων.

□ Η ακτινοβολία και το κύρος της Δύσης χάνεται -ιδιαίτερα με τις πρόσφατες εξελίξεις του Κυπριακού Ζητήματος - και ο αντιαμερικανισμός κυριαρχεί με έντονες διαδηλώσεις και κατ’ επέκταση αναβάθμισης του κύρους των αντιπάλων της Αμερικής στα μάτια των φοιτητών.

□ Και τέλος το έντονο αίσθημα της καταπίεσης και η σφοδρότατη επιθυμία έκφρασης, διεκδίκησης και υπεράσπισης βασικών δικαιωμάτων που καταπατήθηκαν κατά την διάρκεια της δικτατορίας.

2. Πορεία προς τις εκλογές

Παρά τα προβλήματα που υπάρχουν και το αίτημα αποχουντοποίησης του πανεπιστήμιου και κινητοποιήσεις για την αποκατάσταση της νομιμότητας στα πανεπιστήμια, ο ελληνικός πολιτικός χώρος βρίσκεται σε αναβρασμό καθώς έχουν προκηρυχτεί και οι βουλευτικές εκλογές στις 17 Νοεμβρίου. Νέοι κομματικοί σχηματισμοί, διακηρύξεις στόχων και αρχών των κομμάτων, συνεργασίες κομμάτων, προεκλογική εκστρατεία και τηλεοπτικές αναμετρήσεις έχουν κατακλείσει τόσο τον ελληνικό τύπο όσο και την τηλεόραση. Μέσα σε αυτό το κλίμα οι προετοιμασίες για την διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών συνεχίζονται. Οι φοιτητές εξέλεξαν προσωρινές διοικητικές επιτροπές για να αναλάβουν την διενέργεια των φοιτητικών εκλογών και πραγματοποιούνται συνελεύσεις για τα καταστατικά των συλλόγων (εκπόνηση νέων ή τροποποίηση των παλιών καταστατικών) .

Λίγες μέρες πριν την διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών, καλούνται οι φοιτητές να εγγραφούν στους εκλογικούς καταλόγους ώστε να συμμετάσχουν στις επικείμενες εκλογές καθώς υπάρχει και ενθάρρυνση από τον υπουργό και υφυπουργό Παιδείας.

3. Φοιτητικός λόγος, οι παρατάξεις και η ιδεολογική τους ταυτότητα

Στις πρώτες ελεύθερες φοιτητικές εκλογές οι κύριες φοιτητικές παρατάξεις του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης που πήραν μέρος ήταν οι εξής:

ΑΡΧΙΚΑ	ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ	ΕΤΟΣ	ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Α.Α.Σ.Π.Ε.	Αντιφασιστική Αντιιμπεριαλιστική Σπουδαστική Παράταξη Ελλάδας	1974	πρόσκειται ιδεολογικά στο Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κίνημα Ελλάδος
Δ.ΑΦ.Κ.	Δημοκρατικό Ανεξάρτητο Φοιτητικό Κίνημα		πρόσκειται ιδεολογικά στην Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάμεις
Δ.Π.	Δημοκρατική Πορεία		πρόσκειται ιδεολογικά στην Ένωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις
ΔΗ.ΣΥ.Κ. – Δ.Α.	Δημοκρατική Συνδικαλιστική Κίνηση - Δημοκρατικός Αγώνας		φοιτητικές παρατάξεις σε συνεργασία με ανεξάρτητους, ιδεολογικά προσκείμενες στο ΚΚΕ εσωτερικού, στην ΕΔΑ και γενικότερα στο τότε πολιτικό ρεύμα του ευρωκομμουνισμού
Ν.Δ.Φ.Κ.	Νέα Δημοκρατική Φοιτητική Ένωση		πρόσκειται ιδεολογικά στην Νέα Δημοκρατία
ΠΑ.Σ.Π.	Πανελλήνια Αγωνιστική Σπουδαστική Παράταξη		πρόσκειται ιδεολογικά στο ΠΑΣΟΚ
Π.Π.Σ.Π.	Προοδευτική Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Παράταξη		πρόσκειται ιδεολογικά στην ΟΜΛΕ (Οργάνωση Μαρξιστών Λενινιστών Ελλάδας)
Π.Σ.Κ.	Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Κίνηση		πρόσκειται ιδεολογικά στο ΚΚΕ
Σ.Σ.Κ.	Συνεπής Σπουδαστική Κίνηση		πρόσκειται ιδεολογικά στο ΣΑΚΕ
Χ.Σ.Κ.	Χριστιανοσοσιαλιστική Κίνηση		πρόσκειται ιδεολογικά στη Χριστιανική Δημοκρατία

Ο φοιτητικός λόγος

Δ.Α.Φ.Κ.

Σκοπός αυτής της νέας κινήσεως, Δ.Α.Φ.Κ[1], είναι η προώθηση και πραγμάτωση καθαρά συνδικαλιστικών αιτημάτων στο φοιτητικό χώρο, υπό μορφή διαλόγου με την πολιτεία. Η βάση της κινήσεως είναι αμιγώς δημοκρατική, με την έννοια της αντιθέσεως σε κάθε μορφή ολοκληρωτισμού, της προσπάθειας πραγμάτωσης της κοινωνικής και οικονομικής δημοκρατίας, της εθνικής ανεξαρτησίας και της ολοκληρωμένης λαϊκής κυριαρχίας. Το δημοκρατικό ανεξάρτητο φοιτητικό κίνημα εννοεί τον φοιτητικό συνδικαλισμό αποκλειστικά αυτόνομο μακριά από αστυνομικές, κυβερνητικές και κομματικές επεμβάσεις και σαν συμπορευόμενο απλώς με το λαϊκό κίνημα, χωρίς πρωτοπορίες. Όσον αφορά τη τακτική του το νέο αυτό κίνημα ακολουθεί την μέθοδο ικανοποιήσεως των αιτημάτων του με κοντινούς στόχους σε προσαρμογή με τις πραγματικές συνθήκες, καταδικάζοντας την εξτρεμιστική και καιροσκοπική τακτική. Το κίνημα θα αγωνιστεί για μια δημοκρατική παιδεία, που δεν θα καθορίζεται από σκοπιμότητα αλλά οι κατευθύνσεις της θα εμπνέονται από τον λαό και θα αποσκοπεί στη δημιουργία του υπευθύνου πολίτη και του δημοκράτη ανθρώπου. Η νεολαία της «Οργανώσεως Κέντρου- Νέων Δυνάμεων» χαιρετίζει την ίδρυση του δημοκρατικού ανεξάρτητου φοιτητικού κινήματος.

Ν.Δ.Φ.Κ.

Οι Στόχοι[2]

□ Συνέχιση της αποχουντοποίησης με συνέπεια και υπευθυνότητα

□ Συμμετοχή των φοιτητών στη διοίκηση του πανεπιστημίου και στο πειθαρχικό συμβούλιο

□ Καθορισμός προγράμματος των εξετάσεων σε συνεργασία με τους καθηγητές

□ Συνταγματική κατοχύρωση του ασύλου

□ Συνεργασία σε κάθε τομέα μεταξύ διδασκόντων και διδασκομένων

□ Παροχή ψήφου στο 18 έτος ηλικίας

□ Το δικαίωμα να εκφραζόμαστε στη γλώσσα που μιλάμε

□ Όχι απολιτική στο πανεπιστήμιο αλλά και όχι κατευθυνόμενο φοιτητικό συνδικαλισμό

Τα Πιστεύω

□ Καταδικάζει κάθε μορφή ολοκληρωτισμού

□ Πιστεύει στη Δημοκρατία και στις διαδικασίες της

□ Απομόνωση εξτρεμιστικών ενεργειών

Π.Σ.Κ.

Μέσα από τη συνεχή αγωνιστική προοπτική του Σπουδαστικού Κινήματος για μια «Δημοκρατική Παιδεία σε μια Δημοκρατική – Ανεξάρτητη Ελλάδα» γεννήθηκε η ανάγκη προσαρμογής της Αντιδικτατορικής- ΕΦΕΕ στις νέες συνθήκες σαν πλατιάς Πανσπουδαστικής συνδικαλιστικής κίνησης. Η Πανσπουδαστική Συνδικαλιστική Κίνηση στην ιδρυτική της διακήρυξη βάζει σα σκοπούς της τα παρακάτω:

□ Την αναγνώριση της προσωπικότητας του σπουδαστή στον συνδικαλιστικό πολιτικό, ιδεολογικό χώρο και γενικότερα την αναγνώριση της συμμετοχής του στην κοινωνική και πνευματική ζωή του τόπου.

□ Η οργάνωση της πάλης του ενωμένου δημοκρατικού σπουδαστικού κόσμου για την κατάκτηση, κατοχύρωση, υπεράσπιση και επέκταση των συνδικαλιστικών και πολιτικών δικαιωμάτων του.

□ Η διαπαιδαγώγηση του σπουδαστικού κόσμο στα ιδανικά της ελεύθερης επιστημονικής έρευνας και έκφρασης στα πολιτιστικά ιδανικά του σύγχρονου πολιτισμού.

Άμεσες Επιδιώξεις:

□ Όλο και πιο προηγμένη κοινωνικοποίηση της παιδείας με την ανάληψη από μέρους του κράτους όλων των εξόδων διαβίωσης της πλειοψηφίας των σπουδαστών και παράλληλα δημιουργίας συστήματος εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης όλων των εργαζομένων μελών της κοινωνίας.

□ Παράλληλα η ΠΣΚ θέλοντας να προωθήσει την επίλυση των προβλημάτων του επαρχιώτη φοιτητή (που απασχολούν έντονα ένα μεγάλο μέρος του σπουδαστικού κόσμου) εκτός από τις επιτροπές της Πανσπουδαστικής σε κάθε τοπικό σύλλογο ιδρύει και ειδικό σύλλογο «Λέσχη Επαρχιώτη Φοιτητή». Ανάλογο γραφείο ιδρύεται και για τους εργαζόμενους σπουδαστές.

[1] Βλ. Μακεδονία 1/11/1974. [2] Βλ. Μακεδονία 31/10/1974.

4. Η ημέρα διεξαγωγής των εκλογών

Σύμφωνα με το Ν.Δ. 108/1974 οι εκλογές διεξήχθησαν παρουσία πρωτοδίκου και όλοι οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, φοιτητές είχαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν με τάξη και ομαλότητα χωρίς την δημιουργία επεισοδίων πράγμα που απέδειξε την επιθυμία του φοιτητικού κόσμου προς αποκατάσταση της δημοκρατίας και την εκλογή νόμιμων αντιπροσώπων του στους φοιτητικούς συλλόγους. Αξιοσημείωτο ήταν το γεγονός ότι η αστυνομία δεν εμφανίστηκε ούτε έξω από τον πανεπιστημιακό χώρο.

Τα αποτελέσματα των εκλογών έτσι όπως προκύπτουν από τους φοιτητικούς συλλόγους της κάθε σχολής είναι τα εξής:

Σχολές	Ψηφίσαντες[1]	ΝΔΦΚ	ΔΑΦΚ	ΠΑΣΠ	ΠΚΣ	ΔΗΣΥΚ	ΑΑΣΠΕ	ΠΠΣΠ	ΑΛΛΟΙ
Πολυτεχνείο	1.202	181	130	296	84	281	134	34	43
ΝΟΕ	824	850	80	226	140	170	39	45	0
Ιατρική	1.230	250	280	480	112	260	0	0	0
Οδοντιατρική	595	0	0	65	83	184[2]	0	0	266[3]
Φιλοσοφική[4]	572	160	0	90	45	180	0	0	60 [5]
Θεολογική	148	0	0	0	0	0	0	0	145
Φυσικομαθηματική	1.350	285	0	470	229	279	82	27	37
Κτηνιατρική	205	54	16	80	34	0	0	21	0
Βιομηχανική	584	162	87	130	0	177	0	13	0
Γεωπονοδασολογική	480	208	0	176	0	102	0	13	0
ΣΥΝΟΛΟ	7.190	2.150	593	2.013	783	1.587	255	140	551

Τα αποτελέσματα των εκλογών απεικονίζουν τις ιδεολογικές κατευθύνσεις του φοιτητικού κόσμου. Η ΠΑΣΠ είναι ο νικητής των εκλογών αυτών συγκεντρώνοντας 28 έδρες και ποσοστό πάνω από το 28%. Ακολουθεί η ΝΔΦΚ με 23 έδρες και ακολουθεί το ΔΗΣΥΚ με 21 έδρες. Τα αποτελέσματα των εκλογών (πίνακας 2) σε συνδυασμό με των αριθμό των εγγεγραμμένων σε κάθε σχολή (πίνακας 1) μπορούν να βοηθήσουν στην εξαγωγή συμπερασμάτων όσον αφορά την εκλογική συμπεριφορά των φοιτητών σε κάθε σχολή. Η Πολυτεχνική σχολή αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα καθώς ο αριθμός των εγγεγραμμένων φοιτητών της σχολής ταυτίζεται με τον αριθμό των εγγεγραμμένων στους φοιτητικούς καταλόγους. Φαίνεται ότι οι φοιτητές του Πολυτεχνείου είναι συνειδητοποιημένοι όσον αφορά το θέμα των εκλογών και της αντιπροσώπευσης τους μέσα στο Πανεπιστήμιο παρουσιάζονταν και το υψηλότερο ποσοστό συμμετοχής. Ωστόσο ο αριθμός αυτός στην ουσία αντιπροσωπεύει περίπου το 50% των φοιτητών που ανήκουν στο τμήμα. Αν και στη συγκεκριμένη περίπτωση η πρόθεση συμμετοχής στις εκλογές κυμαίνεται περίπου στο 51%. Το συμπέρασμα είναι ότι όσοι ήθελαν να ψηφίσουν, ψήφισαν. Η σχολή της ΝΟΕ] εμφανίζει μια ιδιαίτερη εικόνα ενώ και πάλι το αριθμός των ψηφισάντων και αυτός των εγγεγραμμένων στους καταλόγους έχει μια πολύ μικρή διαφορά, το ποσοστό των φοιτητών που θέλησαν να συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία δε ξεπερνά το 10% καθιστώντας αυτόματα τη σχολή της ΝΟΕ αυτή με τη μικρότερη πρόθεση συμμετοχής στις εκλογές και με το μεγαλύτερο ποσοστό αποχής. Η Κτηνιατρική παρουσιάζει αποχή πάνω από το 75% με βάση τα στοιχεία που δόθηκαν λίγες μέρες μετά των εκλογών, συγκεκριμένα 838 φοιτητές της σχολής ψήφισαν μόνο οι 205. Στην Ιατρική επί του συνόλου των φοιτητών 3.542 ψήφισε μόλις το ένα τρίτο. Συνολικά φαίνεται να ψήφισαν 6.562 φοιτητές την στιγμή που οι εγγεγραμμένοι φοιτητές του ΑΠΘ φτάνουν τους 27.088 φοιτητές, επομένως ψήφισε το 24,2% των φοιτητών χωρίς ωστόσο να υπάρχουν στοιχεία για τον αριθμό των λευκών και άκυρων ψηφοδελτίων. Ενώ συμπεριλαμβάνοντας και την Α.Β.Σ.Θ. το σύνολο των ψηφισάντων αυξάνεται στους 31.874 και το ποσοστό συμμετοχής να κυμαίνεται στο 22%.

[1] Ο αριθμός των ψηφισάντων έτσι όπως καταγράφεται από τον τύπο. Βλ. σχετικά Μακεδονία και Ελληνικός Βορράς 10/11/1974.

[2] Πρόκειται για τη Προοδευτική Ένωση Φοιτητών Οδοντιατρικής (ΠΕΦΟ) που πρόσκειται στο ΔΗΣΥΚ και όσοι συνεργάζονται μαζί του.

[3] Συνασπισμός Νέας Δημοκρατίας με Ένωση Κέντρου.

[4] Στην περίπτωση της Φιλοσοφικής στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα συνασπισμό του ΔΗΣΥΚ με το ΠΣΚ (4 έδρες ΔΗΣΥΚ και 1 έδρα ΠΣΚ).

[5] Συνδικαλιστική Κίνηση (ανεξάρτητοι).